Onlangs krijg ik van een
ervaringsdeskundige die een uiteenzetting geeft de vraag wat een goede
psychiater is. Ik help graag andere mensen maar dat is verre van een eenvoudige
vraag. Het tegendeel vragen zou wellicht veel meer los maken. Dan wordt het al
snel een betogende tekst en dat is er misschien al genoeg op deze blog.
Divina commedia
Op zoek gaan naar een goede
psychiater lijkt een beetje zoals de (symbolische) reis maken die de dichter
Dante Alighieri in zijn divina Commedia
ooit beschreef. Een goddelijke komedie dus. Een titel die de psychiatrie af en
toe prima zou passen. Door de diepste, ijskoude krochten van de hel. Vervolgens
als aangespoeld, uit het dal opklimmen langs de hellingen van de
louteringsberg. Om uiteindelijk 'het paradijs' te bereiken.
Of dat paradijs dan een goede
ondersteuningsrelatie met een psychiater of helemaal nood meer aan psychische
ondersteuning … dat hangt af van veel factoren, zoals de ervaren psychische
kwetsbaarheid en eigen aanvoelen. Zelf zou ik toch eerder een goede
ondersteuningsrelatie als 'paradijselijk' ervaren. In de zin van: het is om
naar te streven maar eigenlijk is het eerder utopisch dan realistisch.
Alles is voor
iedereen anders maar toch …
Wat is een goede psychiater
dan?
Op die vraag kan ik niet
anders dan vanuit eigen ervaring, vanuit mijn eigen levenssituatie en eigen
perceptie een volstrekt persoonlijk antwoord geven. Want dit is voor iedereen anders.
Een dooddoener natuurlijk, want alles is voor iedereen anders.
Toch heb ik wel degelijk een
'functieomschrijving', een soort 'checklist' bij de hand als ik op zoek ga naar
een psychiater. Geen leuke opdracht trouwens, want bij zo'n sollicitatieronde
kom je gegarandeerd bij allerlei vreemde snuiters terecht.
Zo'n ronde kan je je
natuurlijk besparen door naar een centrum ggz te stappen of door een
autismecoach of psycholoog doorverwezen te worden. Of door de huisarts
doorverwezen worden.
Diversificatie
van het mandaat
Voor mij is het belangrijk
mijn ondersteuning te 'diversifiëren'. Iedere ondersteuner heeft een eigen
'mandaat', een eigen terrein van expertise.
Zo weiger ik van mijn
huisarts medicatie die de psychiater kan voorschrijven. Zo weiger ik bij de
psychiater over thema's te spreken waar de autismecoach mij beter in kan
ondersteunen. Zo ga ik bij autismecoach niet in op eventuele suggesties van
deze of gene medicatie. En ik vind het ook belangrijk dat ze, op mijn aangeven,
op de hoogte blijven van elkaars activiteiten en als het nodig is samenwerken.
Waarbij de 'eindregie' natuurlijk bij mij berust.
Gelukkig vormt dat geen
probleem. Ik ben dus erg tevreden met zowel autismecoach, psychiater als
huisarts. Maar dat heeft heel wat bloed, zweet en tranen gekost.
Genderspecifieke
ondersteuning?
Een goed psychiater is voor
mij een arts met kennis van de psyché die op verstaanbare wijze de link kan
uitleggen tussen de werking van het menselijk lichaam en de werking van de
psyché.
Na een aantal jaar ervaring
vind ik dat een goed psychiater een vrouw is. Een Freudiaan zal daar wellicht
een prachtig essay over kunnen schrijven, maar al mijn ondersteuners zijn
vrouwen. Voor mij is het eerder genderspecifieke hulpverlening, behalve dat ik
me eerder vrouwelijk ervaar.
Toch zijn al een hele resem
mannen de revue gepasseerd. Meestal zijn het redelijk vreemde, en soms zelfs
vieze snuiters. In mijn ervaring, om niet te veralgemenen, kunnen mannelijke
ondersteuners, en zeker psychiaters, niet luisteren, en spreken lukt ook al
niet.
Wat ze wel goed kunnen is
schrijven, zoals al te serieuze boeken of essays of gedichten schrijven,
abstracte kunstwerken bespreken, over management en beleid spreken en
maatschappelijke analyses maken. Toevallig of niet, de mannelijke psychiaters
die ik had, waren ook allen gefascineerd door tomatensoep met balletjes. En ik
bespaar u de psychoanalytische verklaring daarvoor.
Verstaanbaarheid
Een goede psychiater is, voor
mij, dus een vrouw. Zij weet te luisteren (in de zin van 'er zijn', niet in de
zin van 'doen wat ik zeg') en verstaanbaar te spreken. Die verstaanbaarheid is
iets wat ik sterk waardeer, en iets wat erg zeldzaam is.
Een psychiater is
verstaanbaar als zij de taal spreekt van wie over haar zit. Met taal bedoel ik niet
Nederlands. Het betekent onder andere dat de psychiater op zoek gaat naar het
tempo van informatieverwerking, dat bij iedereen anders ligt (en bij mij iets
trager). Het betekent dat zij jargon vermijdt of bepaalde 'moeilijker' termen
aftoetst.
Het betekent ook dat zij de
methode van communicatie aanpast om elkaar goed te verstaan. Bijvoorbeeld niet
steeds 'face to face', niet steeds 'verbaal', af en toe eens schriftelijk,
mogelijks online, of via een taak die ik kan uitwerken voor de volgende keer, een
manier om voor te bereiden. Een gesprek met vijf woorden in een half uur van
mijn kant is niet noodzakelijk slecht, maar als het elke keer van dat is, doet
dat al snel de prijs oplopen.
Medicatie
Een psychiater weet ook welke
medicatie invloeden kan uitoefenen op lichaam en psyché. Mijn ervaring met
medicatie is over het algemeen positief. Het heeft niet alleen heel wat
negatiefs verhinderd maar ook bepaalde ontwikkelingen persoonlijk als in de
maatschappij mogelijk gemaakt.
Door een goed medicatiebeleid
(afstellen van medicatie op therapie en andersom) heeft mijn psychiater volgens
mij ertoe bijgedragen dat ik minder 'niet-voorgeschreven medicatie'
(pijnstillers en lapmiddelen) of medicatie voor symptomen hoef te nemen. Van
nevenwerkingen heb ik gelukkig niet al te veel last.
Openheid voor
engagementen
Een goede psychiater staat
volgens mij ook open voor vormen van ervaringsdeskundigheid die ik heb en mijn
diverse engagementen in de samenleving.
Zo kijkt ze niet raar op als
ik bijvoorbeeld sympathie toon met bewegingen die opkomen voor de rechten van
mensen met psychische beperkingen. Of wanneer ik me aansluit bij de ouder – en
familievereniging autisme en voor scholen of organisaties ga spreken over mijn
autismebeleving. Zij staat ook open voor expressie in kunst vanuit mijn
stoornis of psychisch anderszijn, bijvoorbeeld door kunst, teksten schrijven of
dramatische expressie.
Respect en
lerende houding
Volgens mij heeft een goed
psychiater ook respect (en krijgt daardoor ook respect) voor keuzes & ideeën,
toetst veronderstellingen en interpretaties af, en heeft een lerende houding in
de zin dat zij van mij kan leren zoals ik van haar kan bijleren.
Zij staart zich niet blind op
bepaalde idées fixe over een of andere DSM-gerelateerde stoornis of bepaalde
clichés die daarmee samenhangen, maar kijkt naar mij als persoon. Zij erkent
ook mijn inspanningen om het goed te doen, gaat zorgvuldig om met een label
maar wuift de zin van een diagnose ook niet weg, aangezien die voor mij
belangrijk is.
Concreet zijn
Het liefst houdt zij het ook
concreet. Niet teveel afdwalen naar de diepste krochten van de ziel maar gewoon
taak – en doelgericht. Bijvoorbeeld via een soort communicatieschrift waarin
staat waarin ik kan volgen wat besproken is tijdens de sessie. Zodat ik thuis
op alle gemak kan herinneren wat besproken is, dit 'een plaats geven' en
eventueel iets kan voorbereiden tegen de volgende keer.
Een psychiatrisch consult is
dus geslaagd als ik het gevoel heb van opluchting en verlichting bij het
buitenwandelen. Als er een nieuw perspectief is. Als ik me gehoord en
beluisterd heb ervaren. Als het ritme van mijn gedachten en mijn hartslag in
evenwicht en afgesteld op een lang leven zijn.
Online
communicatie
Openheid voor online
communicatie, bijvoorbeeld in geval van crisis, dat apprecieer ik ook heel erg.
Dat ik kan mailen bij een ingrijpende gebeurtenis. Daarbij verwacht ik niet
meteen een antwoord, maar dat het eventueel meegenomen wordt in het volgende
gesprek.
Ook meer interactieve vormen
van online hulpverlening (chatten bijvoorbeeld) kan ik appreciëren. Zeker in
momenten van crisis is een verplaatsing en 'live' spreken een te grote
inspanning. Natuurlijk hou ik liever van online communicatie, maar ik begrijp
dat ik me moet aanpassen aan het neurotypische van ondersteuners.
Tot slot: een
psychiater is vooral een verstandig mens
Heel belangrijk is natuurlijk
het vertrouwen. Dat begint en eindigt bij transparantie in de informatiestroom.
Een goede psychiater geeft enkel informatie door als ik dit vraag (ook naar
ouders, partners of hulpverleners met beroepsgeheim) maar geeft ook de
informatie door die ik vraag. En dat houdt bijvoorbeeld ook een goede schatting
in van de maatschappelijke kwetsbaarheid.
Zo
is een goede psychiater dus niet zozeer een deskundige of specialist maar
vooral een verstandig en goed mens die goed kan luisteren. Daarin voelen velen
zich geroepen maar zijn, volgens mij toch, weinig uitverkorenen
